Hà Lê
Từ dưới tỉnh nhỏ lên thành phố, lạ nước lạ cái, ông bà Tuân lo lắm. May là bà Tuân được một người em họ tìm giúp ông bà mua một căn nhà nhỏ, nên cũng tạm yên tâm chỗ ăn, chỗ ở. Hai ông bà suy tính gần năm nay, cân nhắc thiệt hơn mãi chả thấy giải pháp nào bằng bán đất đai, tom góp tài sản đi khỏi cái chốn không an toàn cho cả người già lẫn con trẻ. Chiến tranh lan rộng, làng quê, tỉnh lỵ không còn an ninh nữa, phải đi thôi.
Ông bà chỉ có mỗi một cô con gái. Vợ chồng người bà con xa bắn cà nông không tới của bà Tuân lần lượt qua đời, để lại đứa con trai côi cút không nơi nương tựa nên ông bà thương tình đem về nuôi. Thằng cháu lớn hơn con bé nhà bà hai tuổi nên bé Thanh phải gọi là anh Tú. Vậy là gia đình ông bà coi như đề huề, có hai đứa con, một trai một gái.
Thằng cháu không khôn lanh chút nào, nó hiền lành nhút nhát thậm chí khờ khạo nữa. Hàng xóm láng giềng gọi nó là Tú khờ, bé Thanh nghe riết cũng gọi anh Tú Khờ. Lúc đầu bà Tuân rầy con gái, không cho con bé gọi anh Tú có thêm Khờ đi kèm nhưng con bé nhõng nhẽo nói:
- Con thích chữ Khờ của anh Tú con mà.
- Dạ, con thương em con, con thích bé Thanh gọi con là anh Tú Khờ mà Dì.
Bà Tuân nghe hai đứa con nít nói thế thì cười xoà:
- Dì sợ bé Thanh gọi vậy con buồn, thôi hai đứa bay thích gọi sao cũng được.
Anh Tú cứ ngu ngu ngơ ngơ, bảo đúng anh cũng gật nói sai anh cũng ừ. Anh ngoan ngoãn, chăm chỉ và thật thà. Khờ vậy chứ anh học khá giỏi, thành tích biểu không bao giờ dưới hạng năm.
Ông làm công chức, bà quán xuyến công việc nhà và trông coi một cửa tiệm nho nhỏ bán tạp hoá. Không giàu có hơn ai nhưng cũng có của ăn của để. Căn nhà ông bà khá rộng và dài nên bà lấy gian nhà phía trước làm cửa tiệm, gia đình ở phía trong và trên lầu.
Nói là tiệm tạp hoá chứ hàng họ bà bán chọn lọc, không nhiều thứ linh tinh. Bà bày biện gọn gàng ngăn nắp nên trông tiệm sạch sẽ khang trang và bà cũng nhàn nhã không đến nỗi đầu tắt mặt tối. Đi học về là anh Tú khờ ra phụ bà buôn bán nên bà có thời gian cơm nước khá tươm tất cho gia đình, cái nào không biết giá anh chạy vào hỏi bà Tuân. Mấy người lối xóm thấy thằng con nít đứng bán hay trêu chọc:
- Bán cho Cô nửa cây đèn cầy đi.
- Dạ con bán nguyên cây.
- Cô chỉ đủ tiền mua nửa cây thôi, hay mày cắt đôi ra đi.
Do dự một hồi nghe khách nài nỉ quá, anh Tú Khờ chạy vô nhà bếp lấy dao tính cắt đôi cây đèn cầy ra thiệt. Cô hàng xóm hoảng hồn vội giựt cây đèn cầy rồi trả tiền.
Lâu ngày ông bà Tuân quên mất anh Tú Khờ chỉ là cháu nuôi, thương như con ruột, dạy bảo đủ điều chỉ có cái khờ của anh Tú là không dạy cho anh bớt khờ được. Tiểu học, hai anh em học chung trường, đi về cùng nhau. Có thằng anh đi chung, dù nó khờ khạo nhưng bà Tuân cũng yên tâm. Bé Thanh nhỏ nhất nhà nên được cưng chiều, Cha Mẹ quen miệng vẫn gọi là bé cho đến lớn, anh cũng vậy.
Bạn bè thấy anh hiền quá nên hay bắt nạt, giờ ra chơi đám bạn xúm lại chơi dích hình, một đứa bạn mời gọi anh:
- Ê Tú, chơi dích hình không?
- Bộ mấy trò cho tui chơi chung hả?
- Ừa.
Anh Tú lấy xấp hình ra, một đứa gạ gẫm:
- Trò đổi cho tui mười tấm hình mới nha.
- Tui cũng muốn đổi....
Đám bạn nhao nhao, đứa đổi năm tấm, đứa đổi mười tấm, bao nhiêu tấm hình mới bị đổi sạch, trong tay anh Tú cầm một xấp hình cũ, sờn góc hình ảnh bay bạc phếch.
Bé Thanh về nhà thấy anh Tú Khờ để xấp hình cũ mèm trên bàn học, gặng hỏi anh sao toàn hình cũ, anh cười hiền nói:
- Mấy đứa bạn xin anh đổi, anh đổi cho tụi nó hết rồi.
- Sao anh khờ quá vậy, để dành tiền ăn quà sáng mua hình mà đem đi đổi.
- Anh thấy tụi nó thích nên đổi, không sao hết em đừng la to.
- Không được, ngày mai em qua lớp anh đòi lại. Anh khờ quá người ta ăn hiếp hoài.
- Anh không sao đâu, bạn bè vui là được rồi, em đừng đòi lại.
Mặc cho anh Tú Khờ năn nỉ, hôm sau bé Thanh đi học, giờ ra chơi nó không nhảy dây đánh đũa với đám bạn mà lảng vảng phía bên đám con trai lớp anh Tú, thấy một đám đang ngồi chơi dích hình, anh Tú Khờ của nó vội vàng xua tay lia lịa nhưng nó lờ như không thấy, xông tới tằng hắng giọng:
- Hôm qua trò nào gạt anh tui đổi hình mới?
- Rồi mắc mớ gì tới trò?
- Sao không mắc mớ, đổi trả lại cho anh tui.
- Không trả thì sao?
- Thì tui méc Cô giáo.
Tưởng con nhỏ cũng hiền như thằng anh một đứa thách thức:
- Ừa, giỏi đi méc đi.
Không nói không rằng, bé Thanh xăm xăm đi về hướng lớp của anh Tú Khờ, một đứa xấp ngửa chạy theo lôi con bé lại, dúi vào tay nó mấy tấm hình mới:
- Có mấy tấm vậy thôi sao?
- Thì hôm qua tui đổi có nhiêu đó.
- Tui không biết, hôm qua anh tui bị đổi một cọc, trả hết lại đây.
Thằng bạn xấp xải chạy ngược trở lại đám bạn:
- Đứa nào hôm qua đổi hình đưa ra đi.
Mấy đứa bạn lấm lét móc hình ra trả, bé Thanh bảo anh:
- Anh lấy lại tấm mới thì trả lại mấy tấm rách đi.
Anh Tú Khờ lôi hình ra đếm, đưa lại cho đám bạn. Trước khi quay về lớp mình bé Thanh hăm he:
- Tui nói cho biết nha, còn ăn hiếp anh tui thì coi chừng à.
Bé Thanh ngoe nguẩy đi, đám con trai chụm đầu bàn tán:
- Thằng Tú khờ khạo, sao con em đanh đá quá chừng.
Tan học, bé Thanh đi cạnh anh thì thầm:
- Anh Tú Khờ biết không, hồi sáng em sợ chết được.
- Ủa, anh thấy em dữ quá, anh cũng sợ đó.
- Em giả đò chạy đi méc, thằng đó không chết nhát kéo em lại, em cũng đâu có dám vô gặp Cô giáo.
- Trời, vậy mà anh tưởng thiệt, hồi nào giờ em hiền khô.
- Ai ăn hiếp anh Tú Khờ là không được.
Vừa nói bé Thanh vừa nắm tay anh lắc lắc. Anh Tú Khờ rưng rưng cảm động. Dù còn nhỏ và khờ nhưng anh Tú vẫn nhìn ra tấm chân tình của đứa em gái đáng yêu này và cả Dì Dượng của anh nữa.
........
Về Sài Gòn được một năm thì anh Tú Khờ vào trung học, bé Thanh học lớp nhì trường gần nhà. Hai anh em hai trường khác nhau nhưng thỉnh thoảng rảnh rỗi anh Tú vẫn đưa em đi học và đón em về. Bé Thanh ngồi sau lưng anh trên chiếc xe đạp nói cười huyên thuyên, kể chuyện trong lớp học, chuyện Cô giáo cận thị nặng làm rớt cặp mắt kiếng bị bể nên Cô hết thấy đường đọc bài, hôm đó Cô toàn bắt học trò chép bài do trưởng lớp đọc....
Ông Tuân đã nghỉ việc, bà Tuân mở tiệm tạp hoá trở lại, hai ông bà cùng nhau trông coi tiệm nên anh Tú Khờ không cần phụ giúp. Thấy anh học giỏi lại chịu khó dạy bảo em, nhất là bé Thanh ngoan ngoãn và nghe lời anh nên ông bà mừng lắm.
.......
Ngày càng lớn không biết anh Tú Khờ đã bớt khờ chưa nhưng anh tốt bụng. Một số bạn học lợi dụng lòng tốt của anh than vãn đôi điều: không có tiền mua quyển sách, cái xe bị hỏng…..anh về nhà móc con heo đất, có bao nhiêu tiền dành dụm đưa cho bạn mượn đỡ. Vài người' bạn biết chuyện nói với anh:
- Hôm qua tui thấy nó mặc cái áo mới toanh, nó đã trả tiền bạn chưa?
- Chưa, nhưng tui không cần gấp, nhiều khi áo bạn đó cũ hay chật rồi, phải thay cái khác.
- Còn thằng Long nữa, nó nói không có tiền mua sách mà ciné chiếu phim nào nó vào lớp kể vanh vách.
Anh Tú Khờ chỉ cười, mấy người bạn bực quá lẩm bẩm:
- Người đâu mà khờ vậy không biết.
Bé Thanh lâu lâu chạy vào phòng anh, lắc lắc con heo trống rỗng rồi ngấm nguýt:
- Anh lại moi hết tiền đưa cho bạn mượn phải không?
Anh chưa kịp trả lời thì bé Thanh đã tươm tướp nói, giọng kéo dài bực bội:
- “ Tội nghiệp người ta mà em, không ngặt nghèo ai muốn mang tiếng xấu “, em nói dùm anh luôn rồi đó.
Anh Tú Khờ phì cười:
- Em nói xấu bạn anh hoài.
- Mượn không trả là có ý xấu rồi, em nói Má khỏi cho tiền anh nữa.
Dưới nhà , bà Tuân không biết hai anh em nói gì nhưng nghe cách con gái chì chiết thằng anh, bà nói với ông Tuân:
- Con bé Thanh lại la thằng anh bị bạn bè rút ruột rồi.
- Nó không có khờ đâu, tốt bụng quá nên người ta thấy nó khờ.
......
Chiến tranh ngày càng khốc liệt, đến lượt Sài Gòn không còn yên ổn. Một buổi sáng chủ nhật gần cuối tháng tư, người em họ của bà Tuân gấp gáp đến gặp ông Tuân, hai người dẫn nhau lên lầu rù rì hồi lâu, lúc trở xuống chào bà Tuân ra về, người em họ nói:
- Chị lên lầu bàn với anh Tuân đi, sau buổi trưa em quay trở lại.
Bà Tuân còn ngơ ngác thì ông Tuân ra đóng cửa tiệm rồi hai ông bà lên lầu, ông gọi luôn hai đứa con qua phòng ông:
- Cậu Hải mới báo cho tôi, chắc không xong rồi, cậu được người bạn Mỹ cho tám chỗ đi qua Mỹ, cậu cho gia đình mình đi theo.
- Bỏ hết mà đi sao? Bà Tuân hỏi.
- Đi ngay, Mỹ đã rút quân về gần hết rồi, không đi ngay không kịp.
- Rồi nhà cửa, tài sản thì sao?
- Khoá trái cửa lại, nếu yên ổn thì trở về.
- Bao giờ thì cậu Hải đón mình đi hả Dượng?
- Ngay tối nay, bây giờ lo thu xếp nhặt nhạnh tư trang tiền bạc và những thứ có giá trị, cho thật gọn, càng gọn càng tốt.
Cả nhà lính quýnh đi thu dọn, buông cái này bắt cái kia, sau cùng anh Tú Khờ lại là người góp nhặt những vật dụng, giấy tờ cần thiết phải mang theo cho gia đình. Trong lúc chờ cậu Hải, ông Tuân gọi anh Tú Khờ ra dặn dò:
- Sau này không biết ra sao, Dượng chỉ nhờ con có chuyện gì cũng ráng lo cho em con dùm Dì Dượng.
Anh Tú Khờ lo âu hỏi:
- Sao Dượng lại nói vậy, bộ có chuyện gì sao? Bé Thanh là em con, con phải trông nom nó mà, Dượng đừng lo quá.
- Ấy, không có gì, Dượng chỉ dặn hờ con vậy thôi.
.......
Thế rồi gia đình ông Tuân theo dòng người di tản, ngày tạm cư trên đảo nghe tin Sài Gòn đã mất, ai cũng bàng hoàng. Không hy vọng trở về nữa, ông Tuân xin đi Canada vì có người cháu họ du học và định cư tại đó.
Mấy tháng sau được chấp nhận, gia đình qua Canada. May mắn là người cháu họ quen biết chủ một hãng may khá lớn nên vài tuần sau ông bà được vào làm. Bà biết may chút đỉnh nên người ta giao cho bà may khâu đơn giản nhất, ông thì làm việc linh tinh, phụ đóng nhãn bao bì....
Anh Tú Khờ thấy hai ông bà vất vả nên đi kiếm việc làm ở nhà hàng. Ngày đầu tiên xin được chân rửa chén anh mừng rỡ về báo cho cả nhà, ông Tuân gạt ngang:
- Hai đứa chờ niên khoá tới đi học trở lại, đến hỏi anh Hùng cách thức ghi danh, anh Hùng chỉ cho mà làm.
Năn nỉ cỡ nào ông Tuân cũng bắt anh Tú phải đi học. Mất một khoảng thời gian di tản, lại chưa rành tiếng nên hai anh em học tụt xuống một lớp. Hai ông bà bảo bé Thanh:
- Anh Tú lớn rồi, không được gọi anh con là anh Tú Khờ nữa.f
Nhập học trường mới tình cờ anh Tú gặp lại thằng bạn đã từng ăn hiếp anh thời tiểu học: thằng Danh, nó là thằng đầu têu cái vụ đổi hình cũ lấy hình mới.
Anh Tú nhận ra thằng Danh trước tiên, nó cười xoà khi anh Tú nhắc lại chuyện cũ. Tha hương ngộ cố tri, cả hai trở nên đôi bạn chí thân. Thằng Danh ra đi một mình nên không ai thân thích, nó hay đến nhà anh Tú để có chút không khí gia đình.
Từ lúc ra khỏi nước, anh Tú như một người khác hẳn, việc trong nhà ngoài ngõ anh tháo vác, anh chăm sóc Dì Dượng và bé Thanh chu đáo hơn. Dù chưa kiếm được đồng tiền và hãy còn nhỏ, nhưng bỗng nhiên anh trở thành người trụ cột trong gia đình.
Cuộc sống đang yên ấm, bà Tuân bỗng bị bịnh, chỉ vài tháng sau bà mất. Sức khỏe và tinh thần ông Tuân từ đó ngày càng suy sụp, ngày đi làm ngày nghỉ. Năm đó anh Tú sắp sửa vào năm thứ hai đại học, bé Thanh chuẩn bị vào đại học.
Một hôm bé Thanh vào phòng anh Tú, không thấy chồng sách vở anh vẫn để trên bàn như mọi khi, lục lọi khắp phòng thì đúng là không còn quyển nào, bé Thanh hốt hoảng phone cho anh Danh thì biết anh nghỉ học nửa tháng nay và đã đi làm.
Chiều hôm đó, anh Tú đẩy cửa phòng vào thấy bé Thanh ngồi thẫn thờ trước bàn học. Biết không giấu được nữa anh Tú khai thật đã xin nghỉ học đi làm.
- Dượng già rồi, đau yếu luôn, anh muốn Dượng nghỉ ngơi không vất vả lo cho anh em mình nữa.
- Nhưng anh đang học đại học, ráng cũng chỉ hai ba năm nữa là xong, em chưa vào đại học, em sẽ đi làm khi nào anh học xong em sẽ đi học.
- Bé Thanh nè, anh Tú Khờ của em đang mạnh chân khỏe tay, anh sẽ lo cho em đi học đàng hoàng rồi anh mới yên tâm học lại, với lại ngành em học không dễ vào đâu, đừng bỏ uổng công Dì Dượng chăm lo cho anh em mình.
- Anh hỏi ý Ba chưa?
- Để hôm nào Dượng khỏe anh sẽ nói.
Mấy ngày sau, ông Tuân bị anh Tú chở vào hãng xin thôi việc. Ông nhùng nhằng không chịu, lấy cớ ở nhà buồn chán, anh cho ông việc làm khác:
- Dượng ở nhà chỉ cần nấu cho tụi con nồi cơm nóng hổi là được rồi.
- Cơm thì mất có năm phút chứ bao nhiêu.
- Thêm cho Dượng một việc nữa, không được kỳ kèo thêm bớt, nấu cho cả nhà nồi canh, những món khác con sẽ làm sẵn từ cuối tuần.
Thấm thoát bé Thanh đã hoàn tất đại học, ngày làm lễ nhận bằng tốt nghiệp có ông Tuân, anh Tú và cả anh Danh cùng tham dự. Dự lễ xong mọi người lóng ngóng đứng chờ, bé Thanh từ đám đông lách ra chạy ào tới ôm ông Tuân, ôm anh Tú mà nước mắt long lanh. Anh Tú lấy khăn thấm nước mắt em:
- Bé Thanh lớn rồi mà khóc nhè bạn cười cho đấy.
- Con cám ơn Ba, em cám ơn anh Tú.
- Còn anh nữa chi.
Anh Danh lên tiếng.
- À, em cám ơn anh không ăn hiếp anh Tú của em.
- Á à, con bé này thù dai, chuyện xưa như trái đất thằng Tú đã quên rồi mà em còn nhắc.
Chiều hôm đó cả nhà quây quần, anh Danh lăng xăng xuống bếp phụ anh Tú, Bé Thanh ngoài phòng khách bẽn lẽn nói với ông Tuân:
- Ba cho phép con mời một người bạn đến nhà mình ăn cơm tối nay được không?
- Con vào nói anh Tú đó.
Bé Thanh xuống bếp, ông Tuân nhìn theo nhẹ thở dài.
- Anh Tú, em....muốn mời một người bạn đến nhà mình ăn cơm tối nay được không?
Danh nhanh nhẩu chen vào:
- Bạn trai phải không?
Bé Thanh đỏ mặt làm thinh. Ánh mắt anh Tú thoáng buồn nhưng anh cười:
- Em ra phone mời bạn đi.
Bé Thanh vui vẻ chạy về phòng gọi phone, trong bếp Danh rù rì với anh Tú:
- Mày không định nói với con bé hả?
- Nói gì?
- Mày đừng tưởng tao không biết, mày yêu bé Thanh sao không nói.
- Đừng nói tầm xàm. Bưng đồ ăn lên đi.
- Mày vẫn Khờ như ngày nào.
Bạn đến, bé Thanh rụt rè dẫn bạn giới thiệu từng người trong gia đình, người bạn Thanh trông hiền lành và lịch sự, hai đứa trẻ thật đẹp đôi. Anh Tú hôm đó vui lắm, nói cười huyên thuyên nhưng ông Tuân và Danh lại ái ngại cho anh.
Bé Thanh đã có việc làm, ông Tuân bắt anh Tú đi học lại, lúc đầu anh còn chùng chình, ông Tuân giận bỏ qua nhà ông bạn già rồi ngủ đêm luôn bên đó không về. Anh Tú hốt hoảng tìm ông về, hứa mùa Xuân sẽ nộp đơn đi học trở lại. Ông Tuân cười thầm trong bụng:
- Con bé Thanh hiến kế thật hay, bắt ông già bỏ nhà đi bụi đời một đêm là xong chuyện.
Anh Tú ngày càng bận rộn nhiều hơn. Anh vắng nhà suốt, ngoài giờ học anh nhận làm những ngày lễ hay cuối tuần thay vì nghỉ hẳn. Hai anh em ít có dịp trò chuyện cùng nhau. Ông Tuân đâm ra lo lắng, từ lâu ông đã đoán biết tâm sự của thằng cháu nhưng lại không dám nói với cả hai. Ông biết bé Thanh rất mực thương anh Tú, đúng nghĩa một đứa em gái nhưng anh Tú thì không. Ông sợ lắm nếu một ngày nào đó ông mất đi đứa cháu mà lâu nay ông xem như con ruột và bé Thanh mất một người anh tốt.
.......
Trước ngày cưới khoảng một tháng, buổi chiều anh Tú đi học chưa về, bé Thanh vào phòng anh dọn dẹp, đã lâu lắm rồi bé không vào phòng anh Tú. Mắt cô chạm vào khung hình để trên bàn học, bức hình lúc cả nhà bốn người mới sang Canada. Cô cầm lên ngắm nghía, thấy một góc khung hình hơi lỏng lẻo, định bụng mai mua cái khác để thay nên bé Thanh gỡ cái khung để lấy tấm hình ra. Thêm một tấm hình sau lưng tấm hình gia đình rơi ra, đó là tấm hình ngày đầu tiên bé Thanh mặc áo dài trắng bước vào ngưỡng cửa trung học.
Bé Thanh đã quên từ lâu nhưng anh Tú vẫn giữ và anh đã giữ thật kỹ.
-Tại sao hình của mình mà anh giấu kỹ đến thế?
Bé Thanh run run giơ tấm hình lên, chăm chú nhìn, bao nhiêu kỷ niệm thuở ấu thơ hiện về. Rồi nghĩ đến những năm tháng gần đây, hai anh em ít có dịp chuyện trò và mọi người cũng ít có bữa cơm gia đình như xưa ngoại trừ ngày lễ tết. Đúng rồi, kể từ khi bé Thanh dắt người bạn trai về ra mắt và bây giờ là chồng sắp cưới. Anh Tú vùi đầu vào việc học, việc làm…. Dù vậy, anh vẫn quan tâm, lo lắng cho gia đình. Ô, đã hiểu tại sao, hai hàng nước mắt chảy dài trên má. Ngồi yên một lúc lâu, bé Thanh để hai tấm hình trở vào khung rồi lẳng lặng đi ra.
Suốt đêm đó, bé Thanh cứ thao thức, trằn trọc suy nghĩ. Hôm sau đi làm về bé Thanh vội vàng vào phòng anh để thay hai khung hình mới mua, cô rút tấm hình của mình ra hý hoáy viết gì đó vào mặt sau rồi nhét vào một phong bì, xong cô để khung hình trống dằn trên phong bì.
.......
Ngồi vào bàn học, anh Tú choáng váng khi thấy khung hình cũ biến mất, thay vào đó tới hai khung mới đẹp hơn, một khung có tấm hình gia đình còn khung kia để trống, anh run run cầm phong bì mở ra xem: tấm hình bé Thanh mặc áo dài trắng!
Mặt anh tái mét, anh để tấm hình lên bàn ngồi thừ ra suy nghĩ, tâm trí hỗn độn. Anh lại thẫn thờ cầm tấm hình lên nhìn mãi….. định để xuống thì bất chợt anh lật mặt sau lại, có hàng chữ viết mới tinh, nét chữ của bé Thanh: “ Anh mãi mãi là anh Tú Khờ của bé Thanh, là người con trai tốt nhất của gia đình “
Đột nhiên anh Tú khờ như bừng tỉnh, anh vẫn còn người Dượng đáng kính, đứa em gái đáng yêu, anh không mất tất cả, anh đang sống trong một gia đình mà ai cũng là người thân yêu nhất đời anh. Anh lồng vội tấm hình bé Thanh vào khung, hiên ngang đặt hai khung hình trịnh trọng giữa bàn học rồi chạy ra phòng khách.
Ông Tuân đang ngồi xem truyền hình. Từ lúc anh Tú đi học về, bé Thanh đứng ngồi không yên, cô đành lấy chổi ra lúi húi quét nhà để che dấu vẻ bồn chồn, lo lắng.
- Con mãi mãi là con trai của Dượng.
Ông Tuân tròn mắt ngạc nhiên, ngơ ngác….
Quay sang bé Thanh đứng sững giữa nhà, anh véo nhẹ má bé Thanh như thuở hai anh em còn bé:
- Bé Thanh mãi mãi là em gái của anh Tú Khờ, mãi mãi...”
Hà Lê